Nikada od potpisivanja Dejtonskog Sporazuma mir u Bosni i Hercegovini nije bio ugrožen do ove mjere i ova kriza koja se produbljuje mora se zaustaviti odmah jačim angažmanom Sjedinjenih Americkih Drzava i NATO saveza, naveli su u svojoj analizi Senada Šelo Šabić iz Instituta za razvoj i međunarodne odnose i Kurt Bassuener, suosnivač i viši saradnik Vijeća za politiku demokratizacije (Demoratization Policy Council).
“Pojačanje trenutnih snaga dodatnim vojnicima je prijeko potrebno i to odmah,” apeluju oni u analizi objavljenoj na analitičkom online forumu Just Security, navodeći da bi raspoređivanje dodatnog kontigenta američkih vojnika u Brčkom, gdje se teritorije Republike Srpske i Federacije susreću i koje je smješteno na vitalnoj komunikaciji koja povezuje Banja Luku i Bijeljinu i Beograd, odvratilo Milorada Dodika ili bilo kojeg drugog lidera u Republici Srpskoj koji teži ka samostalnosti od takvih aktivnosti.
“To bi također Dodiku slomilo kičmu u političkom smislu i oslabilo povjerenje u njega, obzirom da se on već bori sa rastućim javnim nezadovoljstvom u vezi sa sve većom zaduženošću Republike Srpske,” navodi se u analizi.
“Srpski naci0onalistički politički lider u Bosni i Hercegovini, uz podršku dugogodišnjeg tvrdokornog bosanskog Hrvata, eskalira separatističku retoriku, pojačavajući zabrinutost da bi njegove prijetnje odbacivanjem državnih institucija mogle obnoviti_nasilni_sukob i narušiti dugo hvaljeno diplomatsko dostignuće SAD-a – Dejtonski mirovni sporazum iz 1995. godine. Ipak, Sjedinjene Države i njihovi saveznici iz Evropske unije i NATO-a do sada su kao odgovor davali samo mlake izjave koje nisu imale efekat odvraćanja,” pišu analitičari.
Navodi se i to da je Dodik izjavio da će, u slučaju da NATO “interveniše” u Republici Srpskoj protiv njegovih akcija, pozvati svoje “prijatelje” u pomoć (misleći na Rusiju i Srbiju).
“Njegovo retorika je implicirala da NATO nema pravo biti u RS (i ostatku BiH), što je nadležnost koju Dayton jasno navodi,” kažu analitičari, navodeći da prvi aneks (1A) Dejtonskog sporazuma obavezuje NATO da održava “sigurno i zaštićeno okruženje” u cijeloj BiH.
“Dan kada je uputio svoju prijetnju da će se povući iz države, za koju je dugo tvrdio da treba da se raspadne, bio je značajan. Bila je to 30. godišnjica govora njegovog prethodnika Radovana Karadžića u skupštini Socijalističke Republike BiH, u kojoj je upozorio Bošnjake (tada su se zvali Muslimani) na potencijalni nestanak ako nastave tražiti nezavisnost od Jugoslavije koja se raspada – govor koji je poznat kao “put u pakao.”
Analiza napominje i činjenicu da je Dodik odbio autoritet novog Visokog predstavnika u BiH, Christiana Schmidta, te da se u tome sa njim slaže i Rusija.